H2H2Bash là gì và vì sao nên học?

Bash (Bourne Again SHell) là trình thông dịch dòng lệnh phổ biến trên Linux và macOS. Dùng Bash giúp:

• Làm việc nhanh hơn so với click chuột

• Tự động hóa bằng shell script

• Hiểu sâu hệ thống file, quyền, tiến trình

H2H2Nhóm lệnh điều hướng

• pwd: in thư mục hiện tại

pwd

• cd: đổi thư mục (mẹo: cd - quay lại thư mục trước)

cd /home/user/projects
cd ..
cd -

• ls: liệt kê nội dung (thường dùng ls -la)

ls
ls -la

H2H2Quản lý tệp và thư mục

• touch: tạo tệp trống

touch notes.txt

• mkdir: tạo thư mục (có thể tạo lồng nhau)

mkdir -p src/components

• rm: xóa tệp/thư mục (cẩn thận!)

rm file.txt
rm -rf dist/

• cp: sao chép (thêm -r để copy thư mục)

cp .env.example .env
cp -r assets/ public/assets/

• mv: di chuyển hoặc đổi tên

mv oldname.txt newname.txt
mv build/* /var/www/html/

H2H2Xem và tìm kiếm nội dung

• cat: in toàn bộ tệp ra màn hình

cat [README.md](<http://README.md>)

• less: xem tệp dài từng trang (q để thoát)

less logs/app.log

• head và tail: xem đầu/cuối tệp

head -n 20 access.log
tail -n 50 access.log
tail -f access.log   # theo dõi realtime

• grep: tìm chuỗi trong tệp/thư mục

grep -i "error" access.log
grep -R "DATABASE_URL" .

H2H2Quyền truy cập và sở hữu

• chmod: đổi quyền (rwx)

chmod +x [deploy.sh](<http://deploy.sh>)
chmod 755 [script.sh](<http://script.sh>)

• chown: đổi chủ sở hữu (cần sudo)

sudo chown user:group /var/www/html -R

H2H2Quản lý tiến trình

• ps: xem tiến trình

ps aux | head

• kill: kết thúc tiến trình theo PID

kill 1234
kill -9 1234   # buộc dừng (chỉ dùng khi cần)

• Tìm PID theo tên rồi dừng

ps aux | grep node
kill $(pgrep -f "node server.js")

H2H2Thông tin hệ thống

• date: xem ngày giờ

date

• df: dung lượng đĩa

df -h

• du: kích thước thư mục

du -sh .

H2H2Chuyển hướng và piping

• Ghi đè > và nối thêm >>

echo "Hello" > hello.txt
echo "World" >> hello.txt

• Lấy đầu vào từ tệp <

sort < unsorted.txt

• Pipe | để xâu chuỗi lệnh

cat access.log | grep 500 | awk '{print $1}' | sort | uniq -c | sort -nr | head

H2H2Mẹo thực hành tốt

• Thêm -i khi xóa/ghi để Bash nhắc xác nhận: rm -i file.txt

• Dùng wildcard cẩn thận: rm *.log chỉ khi chắc chắn đường dẫn

• Dùng biến môi trường và trích dẫn chuỗi: echo "$HOME"

• Viết alias cho lệnh dài: alias ll='ls -la'

• Tạo script chạy được: thêm shebang #!/usr/bin/env bash và chmod +x [file.sh](<http://file.sh>)

H2H2FAQ

• Học lệnh nào trước?

  • Bắt đầu với pwd, ls, cd, cat, grep, mkdir, rm, cp, mv.

• Khác nhau giữa > và >>?

  • > ghi đè tệp, >> nối thêm vào cuối tệp.

• Làm sao dừng tiến trình nhanh?

  • Tìm PID bằng ps hoặc pgrep, dừng bằng kill. Tránh -9 nếu chưa cần.

• Xem hướng dẫn chi tiết của lệnh?

  • Dùng man <lệnh> hoặc --help. Có thể tra cứu trên web với các công cụ tham khảo bên dưới.

H2H2Tài nguyên tham khảo

• GNU Bash Manual: https://www.gnu.org/software/bash/manual/

• TLDR Pages (cheatsheet lệnh nhanh): https://tldr.sh/

• ExplainShell (giải thích cú pháp lệnh): https://explainshell.com/

• Learn Microsoft – Hướng dẫn WSL, Terminal, và công cụ dev trên Windows: Learn Microsoft

Gợi ý: Nếu bạn dùng Windows, cân nhắc WSL để chạy Bash “chuẩn Linux” ngay trong Windows. Xem tại Learn Microsoft